فرش محرابی گلدانی و درختی

کارخانه‌های بافندگی قالی خانگی و شرکت‌های فرش سجاده باف در کاشان و مشهد، فرش مسجدی محرابی را با نقشه‌های گوناگونی تولید می‌کنند؛ همه‌ی این نقشه‌ها را به لحاظ میزان نقش و نگارهایی که در داخل یا خارج از محراب به کار رفته‌اند، می‌توان به دو نوع طرح‌های سجاده فرش افشان و ساده تقسیم‌بندی کرد.

منظور از طرح افشان همان نقشه‌های شلوغ و پر از نقش و نگار است که فرش محرابی گلدانی و درختی نیز در همین دسته‌بندی قرار می‌گیرد. در این نوع نقشه‌ها از طرح‌های بوته و گل به شکل پیچ در پیچ و متراکم کار شده است به طوریکه تقریبا رنگ پس زمینه در میان انبوه نقش‌ها پنهان می‌شود. البته با این وجود رنگ اصلی پس‌زمینه مثلا رنگ آبی یا سبز مشخص خواهد بود ولی اگر لکه‌ای روی آن بیاید چندان واضح نخواهد بود.

فرش سجاده طرح ساده مشخصا بدون طرح خاص و اصطلاحا پیچیدگی است که در برخی موارد صرفا از یک ترنج مرکزی دقیقا در وسط نقش محراب آن کار شده است. در سجاده ساده تقریبا رنگ زمینه به صورت یکدست مشخص بوده که البته برای مکان‌های پررفت و آمد چندان مناسب نیست چراکه لکه و چرک را به وضوح نشان می‌دهد.

جدا از نقش ساده یا شلوغی که فرش‌های محرابی دارند، آن‌ها را می‌توان به دسته‌های بسیار زیادی تحت عنوان فرش محرابی درختی و گلدانی، ترنج‌دار، شمسه‌دار و غیره تقسیم‌بندی نمود که در ادامه نمونه‌های هریک را با همدیگر خواهیم دید: