مساجد به عنوان مکان‌های مقدس و عبادی برای مسلمانان، همواره توجه و اهتمام خاصی به آن‌ها می‌شود. در طول تاریخ، استفاده از فرش در مساجد بسیار مورد توجه قرار می‌گرفته به این دلیل که نقش مهمی را در بهبود شرایط نمازگزاران، ایجاد احساس راحتی و آرامش، حفظ سلامتی و بهبود زیبایی و دکوراسیون مسجد داشته‌اند.
اما سوالی که این روزها هیات امنا یا متولیان مساجد از ما دارند این است که چه فرشی برای مسجد بهتر است؛ در این مقاله قصد داریم توضیحاتی در مورد انواع فرش برای مسجد و نمازخانه به شما ارائه بدهیم تا با آگاهی کاملی بتوانید بهترین سجاده فرش را انتخاب کنید.
فیلم کوتاهی از کارخانه فرش سجاده ای کاشان را در ابتدای مقاله مشاهده بفرمایید:
نکات انتخاب فرش برای مسجد
استفاده از فرش در مساجد باید با توجه به نیازهای این فضا و اصولی که برای مساجد تعیین شده‌اند انجام شود. در ادامه، نکاتی را برای انتخاب نوع فرش مناسب در مسجد بررسی خواهیم کرد:
1. مواد اولیه تولید: فرش مخصوص مساجد عموماً از مواد با کیفیت بالا تهیه می‌شود. از جمله مواد استفاده شده در تولید فرش مسجد می‌توان به جوت، پنبه و نخ‌های مصنوعی مانند اکریلیک اشاره کرد. این مواد باید دارای مقاومت در برابر سایش و ضربه باشند تا به مدت طولانی در مسجد قابل استفاده باشند.
2. ایجاد نظم و یکپارچگی: قالی‌هایی که می‌خواهید برای مکان مذهبی خودتان تهیه کنید باید یکدست باشند تا فضایی یکنواخت و دلنشین را در مسجد فراهم آورند. به طور مثال تا حد امکان از فرش مسجدی گنبدی استفاده شود تا هماهنگی بین صف‌های نماز جماعت ایجاد شود.
3. طرح و رنگ‌بندی: طرح‌ها و رنگ‌های سجاده فرش مساجد باید با محیط داخل هماهنگی داشته باشند و به زیبایی و شکوه مکان مقدس اضافه کنند. عموماً طرح‌های اسلامی، طرح محراب، شمسه و طرح‌های گل و بته‌ای برای فرش سجاده مسجد استفاده می‌شود.
4. حفظ سلامتی: قالی‌های مسجد باید قابلیت شستشوی آسان و ضد عفونی را داشته باشند. استفاده از موادی که آسان بتوانند تمیز شوند و باعث کاهش انتقال بیماری‌ها و عفونت‌ها شوند، بسیار مهم است.
با توجه به این نکات، انتخاب فرش مناسب برای مسجد‌ها نه‌تنها بهبود شرایط نمازگزاران را تضمین می‌کند بلکه به حفظ و احترام به این مکان مقدس نیز کمک می‌کند.
دستباف یا ماشینی، کدام برای مسجد بهتر است؟
در مسجد و سالن‌های نمازخانه، از دو نوع قالی دستباف و فرش ماشینی می‌توان استفاده کرد. هر کدام از این نوع فرش‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. در زیر به توضیح مفصل هریک از این نوع فرش‌ها می‌پردازیم:
1) قالی دستباف برای مسجد
فرش دستباف توسط بافندگان حرفه‌ای با استفاده از دستگاه‌های بافندگی سنتی و بافندگی دستی تولید می‌شود. این نوع قالی‌ها معمولاً بافتی دقیق، طرح‌های سنتی و با کیفیت بالا دارند. برخی از ویژگی‌های فرش دستباف عبارت‌اند از:
الف – کیفیت بالا: قالی‌های دستباف به دلیل استفاده از مواد با کیفیت و بافت دقیق و مستحکم، به طور کلی کیفیت بالایی دارند که طولانی‌مدت قابل استفاده هستند.
ب – طرح‌های منحصربه‌فرد: فرش دستباف با طرح‌های سنتی، هنری و منحصربه‌فردی تزئین می‌شود که به زیبایی و شکوه مسجد کمک می‌کند مانند فرش مسجد سلطان قابوس.
ج – احساس دست‌ساز: استفاده از قالی دستباف به معنای استفاده از محصولی با عناصر دست ساز و هنر بانوان بافنده محلی است که به روحیه و احساس نمازگزاران افزوده می‌شود.
با این حال، هزینه تولید سجاده فرش دستباف نسبتاً بالا است که می‌تواند روی قیمت نهایی محصول تأثیر بگذارد. به همین دلیل در ایران با توجه به محدودیت منابع مالی، کم‌تر از نوع دستباف برای مساجد خریداری می‌شود. خریداران این نوع قالی‌ها بیش‌تر کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس هستند مانند فرش مسجد شیخ زاید در ابوظبی امارات.
2) فرش ماشینی برای مسجد
فرش ماشینی به وسیله دستگاه‌های بافندگی خودکار تولید می‌شود و در انواع طرح‌ها و رنگ‌ها موجود است. مزایای استفاده از این نوع قالی عبارت‌اند از:
الف – قیمت اقتصادی: فرش ماشینی مسجدی اغلب ارزان‌تر از دستباف است، بنابراین می‌توان در مقیاس بزرگ‌تری استفاده کرد و برای مساجد بزرگ‌تر بسیار مناسب است.
ب – انتخاب گسترده: با توجه به تکنولوژی تولید ماشینی، فرش‌های ماشینی در انواع طرح‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌ها موجود است که به راحتی می‌توان فرش مناسب برای مساجد را در مدت زمان بسیار کوتاهی انتخاب و خریداری کرد.
به علت قیمت اقتصادی‌تر و تنوع طرح‌ها، قالی ماشینی به طور عمومی در مساجد و نمازخانه‌ها استفاده می‌شود. اما باید توجه داشت که کیفیت و ماندگاری نوع ماشینی کم‌تر از دستباف می‌باشد. بنابراین، در انتخاب نوع فرش برای مسجد و سالن نمازخانه، باید براساس ابعاد مکان، بودجه موجود، نیازهای محیط و ترجیحات شما باشد.
طرح محرابی، بهترین فرش برای مسجد
با توجه به توسعه تکنولوژی و نوآوری‌های صورت گرفته در صنعت فرشبافی، امروزه فرش‌های ماشینی مخصوصی برای استفاده در مساجد به کار گرفته می‌شوند که به عنوان “فرش محرابی سجاده ای” شناخته می‌شوند. این نوع فرش‌ها دارای ویژگی‌ها و مزایای منحصر به فردی هستند که برای مساجد بسیار مناسب می‌باشند. در زیر به برخی از مزایای استفاده از آن‌ها در مساجد اشاره می‌کنیم:
نظم و هارمونی بالا: فرش مسجد محرابی به واسطه طراحی منحصربفرد خود، انضباط فوق‌العاده بالایی را در صف‌های نمازگزاران هنگام برپایی نماز جماعت به وجود می‌آورد. درواقع هر محراب مخصوص یک شخص نمازگزار بوده که بدین ترتیب هماهنگی و نظم بین صف‌ها و هر شخص حفظ خواهد شد.
نرم و مستحکم: فرش‌های مسجدی معمولا با جنس نخ 100% اکریلیک بافته می‌شوند که هم مقاوم و هم نرم می‌باشند. با گذشت زمان این نوع قالی‌های مخصوص به هیچ عنوان کوبیده نمی‌شوند و از طرف دیگر بیش از 10 سال عمر مفید دارند.
تولید رولی و طولی: فرش نماز برای مسجد مانند فرش کناره یا فرش تشریفاتی بافته می‌شود؛ یعنی هر رول طولی برای یک صف از عبادت کنندگان خواهد بود. این امر چندین مزیت دارد؛ یکی اینکه جابه‌جایی هر طاقه ساده‌تر می‌باشد و دوم اینکه در صورت آسیب دیدگی فقط همان رول را می‌توان جمع‌آوری کرد تا به بقیه‌ی صف‌ها خللی وارد نشود.
همچنین قیمت فرش سجاده ای هم بسیار مناسب است؛ با استفاده از سجاده فرش طرح محرابی در مساجد، نه‌تنها زیبایی و نظم بیش‌تری به محیط ارائه می‌شود، بلکه به نمازگزاران کمک می‌کند تا نماز خود را به صورت درست و با ارکان و آداب مناسب انجام دهند. همچنین، این فرش‌ها از نظر کیفیت و ماندگاری نیز به مدت طولانی خدمت می‌کنند و نیاز به تعویض کم‌تری دارند.
