امروزه فرش سجاده ای دستباف که به صورت رولی و مخصوص مساجد باشد، به هیچ عنوان بافته نمی‌شود چراکه بافت سجاده فرش دستباف بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر می‌باشد.
البته که سجاده نماز تکی به صورت دستبافت گاهی اوقات طبق سفارش بافته می‌شود ولی فرش مسجدی با متراژ زیاد و به صورت طولی و دستباف تا بحال بافته نشده است.
در این مقاله قصد داریم که سه مورد فرش دستبافی که به طور یکپارچه (بزرگ پارچه) و مخصوص مسجد بافته شده را به شما معرفی کنیم؛ البته پیش از معرفی این قالی‌ها، شما را به دیدن یک فیلم کوتاه از کارخانه‌ی سجاده‌بافی ماشینی دعوت می‌کنیم تا با نحوه‌ی بافت فرش مسجد ماشینی هم آشنا شوید:
3 مورد بزرگترین سجاده فرش دستباف
همانطور که می‌دانید فرش سجاده ای دستباف یک کار بسیار گرانقیمت محسوب می‌شود که هر کسی قادر به سفارش آن نیست؛ اما در این بین کشورهای ثروتمند عربی حوزه‌ی خلیج فارس، برای مساجد مجلل خود معمولا از سجاده فرش دستباف استفاده می‌کنند تا اینگونه مکان مذهبی خود را باشکوه‌تر جلوه دهند.
در ادامه به معرفی سه فرش مسجد دستبافت خواهیم پرداخت که اتفاقا این 3 قالی به عنوان بزرگترین فرش‌های دستباف در جهان قلمداد می‌شوند. این فرش‌های بی‌نظیر و عظیم‌الجثه توسط هنرمندان برجسته‌ی ایرانی طراحی و بافته شده‌اند.
از بین طراحان این قالی‌های زیبای ایرانی می‌توان به آقای علی خلیقی اشاره کرد که از اساتید برجسته و بنام در طراحی فرش‌های دستباف هستند. نقشه‌ی این قالی‌ها اغلب برگرفته از طرح‌های سنتی فرش‌های اصفهان، تبریز و کاشان می‌باشد.
1. فرش سجاده ای دستباف مسجد شیخ زاید
فرش دستباف مسجد شیخ زاید به عنوان بزرگترین قالی دنیا محسوب می‌شود. این قالی با عرض بین 32 تا 48 متر و همچنین 132 متر طول، مساحتی در حدود 5700 متر مربع دارد که برای مسجد شیخ زاید آل نهیان در ابوظبی امارات بافته شده است.
بیش از 1200 بافنده‌ی ایرانی برای بافت این قالی (که از آن با نام فرش شش هزار متری هم یاد می‌شود)، با یکدیگر همکاری داشته‌اند و در طول مدت زمان 18 ماه به سرانجام رسانده‌اند. بیش‌تر بافندگان که اهل خراسان (نیشابور) بوده‌اند، با دستان توانمند خود چیزی در حدود دو میلیارد و سیصد میلیون گره برای تولید بزرگترین سجاده فرش دستباف جهان زده‌اند.
الیاف به کار رفته در این قالی شامل 38 تن پشم و پنبه می‌باشد که این الیاف از بهترین الیاف دنیا محسوب می‌شوند؛ به طور مثال پشم سیرجانی و نیوزلندی که بسیار مرغوب هستند.
عملیات نصب فرش مسجد شیخ زاید در سال 2007 میلادی به پایان رسید که هنگام افتتاحیه‌ی مسجد از آن رونمایی گردید. جهت کسب اطلاعات جامع‌تر از این مسجد توریستی و همچنین دیدن فیلم بر روی دکمه‌ی سبزرنگ زیر کلیک کنید:
2. سجاده فرش دستباف مسجد سلطان قابوس
قالی دستبافت مسجد سلطان قابوس، دومین فرش بزرگ دنیا به شمار می‌رود. این فرش یکپارچه دارای وزنی بالغ بر 22 تن می‌باشد که با ابعاد حدودی 71 متر در 61 متر بافته شده است.
این فرش سجاده ای دستباف به سفارش سلطان قابوس برای مسجدی مجلل در عمان بافته شده است و دارای مساحتی در حدود 4500 متر مربع و همچنین 1 میلیارد و 700 میلیون گره است که بر این اساس می‌توان گفت در هر متر مربع تقریبا 35 گره وجود دارد.
تقریبا 600 کارگر از سال 1996 میلادی شروع به بافت قالی مسجد سلطان قابوس کردند که پس از سه سال آن را به پایان رساندند. عملیات نصب این فرش هم در صحن اصلی مسجد حدودا 4 ماه به طول انجامید و در سال 2001 به صورت رسمی افتتاح گردید.
به منظور دیدن فیلم این مسجد و همچنین به دست آوردن اطلاعات بیش‌تر به مقاله‌ی زیر می‌توانید رجوع کنید:
3. فرش مسجد دستبافت محمد امین عمان
سومین سجاده فرش دستباف بزرگ دنیا متعلق به مسجد جامع محمد الامین در عمان می‌باشد. مساحت این قالی دو هزار و چهارصد متر مربع است که البته به فرش 2500 متری شناخته می‌شود.
400 بافنده در دو کارگاه، این فرش بزرگ پارچه را در نیشابور بافته‌اند که زمان تدارک و بافت آن حدودا 2 سال به طول انجامیده است. فرش مسجد محمد امین عمان که دارای 12 تن وزن می‌باشد، حدودا 1 میلیارد گره خورده است.
طرح این قالی که افشان ترنج نام دارد به صورت تلفیقی از سبک‌های طراحی فرش تبریز و اصفهان است که طرح بافته شده‌ی آن برگرفته از سفره‌ی هفت سین ایرانی و دارای 7 ترنج مرکزی و 7 ترنج کوچک‌تر می‌باشد.
این فرش سجاده ای دستباف در مقایسه با 2 قالی دستبافی که در بالا ذکر گردید، هم دارای تراکم بیش‌تری است (40 رج) و هم در آن از ابریشم بیش‌تری استفاده گردیده است. نکته‌ی دیگر اینکه تمام عملیات بافت فرش مسجد شیخ زاید و سلطان قابوس به عهده‌ی شرکت سهامی ایران بوده است ولی عملیات بافت فرش مسجد دستباف محمد الامین، توسط بخش خصوصی (شرکت سهامی گره) صورت گرفته است.
تفاوت فرش سجاده ای دستباف و ماشینی
فرش دستباف بیش‌تر برای مساجدی مناسب است که می‌خواهند فرش کاملا یک‌تکه در مسجد خود نصب کنند و البته اینکه برای پرداخت هزینه‌های بالا هیچ مشکلی نداشته باشند.
طرح فرش‌هایی که به صورت دستبافت برای مساجد بافته می‌شوند، براساس طرح‌های سنتی و اصیل ایرانی نظیر نقش‌های گل و بوته می‌باشد ولی طرح‌های ماشینی شامل نقش‌های محرابی و گنبدی هستند که به صورت طولی تولید می‌شوند.
قالی‌های دستباف با استفاده از دارهای قالی و سنتی و در مدت زمان چند ماهه یا حتی چند ساله بافته می‌شوند ولی فرش‌های ماشینی که با دستگاه‌های اتوماتیک نظیر تکسیما، واندویل، شونهر و HCP (با تکنولوژی‌های آلمان و بلژیک) بافته می‌شوند، ظرف مدت چند ساعت قابلیت تولید انواع آن‌ها وجود دارد.
جدا از تفاوت‌ها در نوع بافت، جنس الیاف مورد استفاده در سجاده فرش دستباف، الیاف طبیعی نظیر پشم، ابریشم، پنبه و … می‌باشند ولی برای بافت فرش‌های ماشینی از الیاف مصنوعی چون اکریلیک، پلی استر و … استفاده می‌گردد.
اما پس از بافته شدن فرش‌های ماشینی و دستباف، تفاوت‌هایی بین این دو نوع قالی وجود دارد که با چشم می‌توانید ببینید و نوع ماشینی از دستبافت را تشخیص دهید؛ برای این منظور به مقاله‌ی زیر مراجعه کنید تا اطلاعات بیش‌تری کسب کنید:
سوالات متداول
به دلیل بافت سریع‌تر و قیمت ارزان‌تر، فرش ماشینی برای مسجد انتخاب بهتری است.
