فرش تشریفاتی در بین کارخانه‌داران و فروشندگان قالی ماشینی بیشتر به فرش کناره معروف است، چراکه این نوع قالی‌ها به خاطر عرض کم (معمولا 1 متر) در کنار فرش‌های خانگی و سایز بزرگ بافته می‌شوند.
فرش‌های کناره و یا تشریفاتی برای هر نوع مکانی که نیاز به مفروشه‌های با طول زیاد و عرض کم دارند، قابل استفاده می‌باشند. از جمله مکان‌هایی که این نوع قالی‌ها را پهن می‌کنند، می‌توان به سالن‌های تشریفات و اماکن مذهبی نظیر حسینیه‌ها و مساجد اشاره کرد.
از چند نوع فرش سجاده تشریفاتی مخصوص مسجد و حسینیه که در محل کارخانه سبحان بافته شده است، فیلم کوتاهی را تهیه کرده‌ایم که دیدن آن خالی از لطف نخواهد بود:
انواع طرح‌های فرش تشریفاتی
همانطور که گفتیم فرش‌های تشریفات برای مکان‌های مختلفی قابل استفاده هستند ولی نوع طرح و نقشه‌ی آن‌ها برای همه جا یکسان نیست. از سویی دیگر اندازه‌ی عرض رول‌های فرش تشریفاتی نیز برای هر مکانی متفاوت است. به طور کلی از نظر ساختار طرح، میتوانیم فرش‌های کناره را به دو دسته‌ی فرش مسجدی و فرش هتلی یا راه پله‌ای تقسیم بندی کنیم که نمونه‌های هر یک را در ادامه خواهیم دید.
1. فرش تشریفاتی برای مسجد
می‌توان گفت عمده تولیدات فرش‌های کناره که با متراژهای بالا در کارخانجات بافندگی تولید می‌شوند، برای اماکن مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مکان‌های مذهبی شامل حسینیه‌ها، امامزاده‌ها، مصلی‌ها، مساجد و همچنین نمازخانه‌های ادارات و مدارس می‌باشد.
البته برای مساجد و نمازخانه‌ها بیشتر از فرش سجاده ای محرابی استفاده می‌کنند به این دلیل که جایگاه هر نمازگزاری در آن مشخص می‌باشد و بدین ترتیب هنگام برپایی نماز جماعت، صف‌ها به شکل منظم‌تری تشکیل می‌شوند. نمونه‌ی هر یک از فرش‌هایی که در مسجد به کار می‌رود را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید:
نمونه فرش تشریفاتی مسجد
نمونه فرش محرابی مسجد
نقشه‌های فرش تشریفاتی را با توجه به جزئیات ریز طراحی و اشکال به کار رفته در آن، میتوانیم به 4 دسته‌ی زیر تقسیم‌بندی کنیم؛ نکته‌ی قابل ذکر این که در همه‌ی موارد زیر فقط یک حاشیه‌ی کناری وجود خواهد داشت که به عنوان قرارگیری مهر نمازگزاران در نظر گرفته شده است.
فرش طرح تشریفات ساده
در این طراحی، فقط بافت تک رنگ و بدون نقش و نگار را شاهد هستیم؛ این مورد برای کسانی مفید است که اعتقاد دارند فرش نماز نباید دارای نقش و نگارهای زیاد باشد.
فرش تشریفاتی نقش شمسه
شمسه به اشکال هندسی لوزی شکل گفته می‌شود که به عنوان یک طرح سنتی اسلامی شناخته می‌شود؛ نقش شمسه علاوه بر فرش طرح تشریفاتی در فرش محرابی هم بسیار پرکاربرد است.
فرش سجاده تشریفاتی نگینی
طرح نگینی را هم میتوانیم به نوعی جزو طرح‌های فرش تشریفاتی ساده در نظر بگیریم؛ در این نقشه فقط گل‌های ریز و یا شکل‌هایی مانند ستاره در زمینه‌ی ساده بافت قالی به کار رفته است.
سجاده فرش تشریفاتی افشان
به طور کلی سجاده فرش افشان به طرح‌هایی گفته می‌شود که زمینه‌ی بسیار شلوغی دارند و در آن از گل و بوته‌های ریز و درشت و تودرتو به وفور استفاده می‌شود؛ در این نوع نقشه کثیفی کمتر از بقیه‌ی طرح‌ها به چشم می‌آید.
2. فرش تشریفات برای هتل و راه پله
همانطور که گفتیم پرکاربردترین مکان‌ها برای فرش طرح تشریفاتی، مساجد، نمازخانه‌ها و حسینیه‌ها هستند چراکه به وسیله‌ی آن صفوف نمازگزاران به شکل مرتب و دقیق‌تری جهت اقامه‌ی نماز جماعت تشکیل می‌شوند.
مورد استفاده‌ی دیگر فرش تشریفاتی، راهروهای هتل‌ها، راه پله‌های منازل و سالن‌های تشریفات می‌باشد؛ به همین دلیل به این قالی‌ها، فرش هتلی یا فرش قرمز هم گفته می‌شود. 2 تفاوت عمده بین فرش‌های تشریفاتی مساجد و فرش‌های تشریفاتی دیگر مکان‌ها وجود دارد.
اولین تفاوت مربوط به حاشیه‌ی کناری می‌باشد. قالی‌های طرح تشریفاتی راهروها و راه پله‌ها دارای 2 حاشیه ولی فرش‌های مساجد فقط دارای 1 حاشیه هستند که از این تک حاشیه یا برای قرار دادن مهر و یا جهت ایستادن نمازگزار از آن استفاده می‌گردد.
دومین تفاوت هم مربوط به نوع نقش‌های به کار رفته در طرح فرش تشریفاتی هر یک از مکان‌ها می‌باشد. قالی‌های تشریفات مسجدی معمولا دارای نقش‌های اسلیمی و نگارهای متناسب با فضای اماکن مذهبی است ولی در نقشه‌ی فرش‌های راهرو از طرح‌های برگ و گل یا طرح‌های سنتی ایرانی به صورت متراکم استفاده می‌گردد.
فرش تشریفاتی بدون حاشیه
در برخی موارد، طراحان فرش سجاده ای، حاشیه‌ی کناری را از نقشه‌ی فرش‌های تشریفاتی حذف می‌کنند. اینگونه با حذف حاشیه‌ها باعث می‌شود که از کنارهم قرار گرفتن رول‌ها، شکل‌های هندسی و اسلیمی یکدیگر را تکمیل کرده و مانند فرش یک تکه به نظر برسند.
درواقع با حذف حاشیه‌ها، طرح‌های روی هر رول قالی به صورت پازلی همدیگر را کامل می‌کنند و به همین دلیل با نام‌های دیگری چون فرش پازلی، فرش طرح کاشیکاری و همینطور سجاده فرش یکپارچه هم خوانده می‌شوند.
شرکت سبحان یکی از پیشگامان در طراحی، بافت و اجرای فرش‌های طرح یکپارچه‌ی پازلی و یا کاشیکاری می‌باشد اما این مورد را بیشتر برای مکان‌های مذهبی چون امامزاده‌ها توصیه می‌کند و نه مساجد و نمازخانه‌ها؛ چون جایگاه نمازگزاران بر روی آن مشخص نخواهد بود. نمونه‌ای از فرش تشریفاتی بدون حاشیه را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید:
تفاوت قیمت فرش تشریفاتی و محرابی
اگر قصد خرید سجاده فرش برای مسجدتان را دارید و می‌خواهید بدانید که فرش محرابی سجاده ای ارزان‌تر است یا فرش طرح تشریفات، باید بگوییم از نظر قیمتی هیچ تفاوتی باهم ندارند چون برای هر کدام در یک متر مربع، به یک میزان نخ در بافت مصرف می‌شود.
اما نکته‌ی قابل توجه این است که فرش تشریفاتی پرتی کمتری در مقایسه با فرش طرح محرابی دارد و از این نظر می‌تواند به صرفه‌تر باشد.
جنس نخ فرش‌های تشریفاتی
الیاف مورد استفاده برای بافت قالی ماشینی، بسیار متنوع هستند که 2 نوع نخ اکریلیک و پلی استر نسبت بقیه در بافت سجاده فرش تشریفاتی پرکاربردتر هستند. جنس نخ اکریلیک از کیفیت بالاتری برخوردار است و به همین دلیل قیمت فرش سجاده ای اکریلیک گرانتر از نوع پلی استر است.
الیاف اکریلیک نرم‌تر و قابلیت انعطاف بالایی دارند و کوبیده هم نمی‌شوند در حالیکه الیاف پلی استر تا حدودی شبیه به پلاستیک می‌مانند و به مرور مانند موکت کوبیده خواهند شد؛ به همین خاطر فرش‌های اکریلیک برای مساجد و حسینیه‌ها مناسب‌تر هستند. برای آشنایی با انواع جنس نخ‌ها، بهتر است به مقاله‌ی زیر رجوع کنید:
