فرش از دستاوردهای چشم‌گیر هنر و فرهنگ ایران است که نمادی از ارزش‌ها و باورهای عمیق مردم این سرزمین می‌باشد. در بین فرشهای متنوعی که در سراسر ایران تولید و بافته می‌شود، سجاده فرش کاشان یک جایگاه ویژه دارد و از میان این فرشهای ماشینی، فرش سجاده محرابی به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین و پرفروش‌ترین آن‌ها برای مساجد و نمازخانه‌ها شناخته می‌شود.
این نوع فرشهای مسجدی، یک رمز و راز هنری و مذهبی دارند که از جلوه‌ها و نمادهای آیینی مذهب اسلام نشأت گرفته‌اند. طرح محرابی که بر روی این فرش‌ها آراسته می‌شود، از همان طرح و شکل محراب داخل مساجد الهام گرفته است. این محراب، به‌صورت طاق‌نما و قوسی، با طراحی مقعر (شبیه به یک گودال) ساخته می‌شود و نقش جایگاه پیش‌نماز مسجد را برای برپایی نماز جماعت دارد.
در ادامه، نقش‌مایه‌ها و طراحی‌های اطراف این محراب در فرش محرابی برای مسجد به‌وضوح نمایان می‌شود. گل‌ها، بوته‌ها و شمسه‌های هندسی، اطراف محراب را تزئین کرده و یک تلفیق فوق‌العاده از هنر ایرانی و اسلامی را به نمایش می‌گذارد. این تلفیق هنری نه‌تنها به فرش زیبایی و جذابیت می‌بخشد، بلکه یک ویژگی منحصربه‌فرد و شناخته شده از هنر و فرهنگ ایران است.
خرید فرش سجاده محرابی به‌جای فرش عادی
از دو دهه پیش تا به الآن از انواع فرش سجاده ای جهت مفروش کردن مکان متبرکه و عبادتگاه‌ها به‌جای فرشهای عادی استفاده می‌کنند. به‌طور کلی این فرش‌ها با دارا بودن رنگ و طراحی‌های زیبا، به عبادتگاه‌ها جلوه‌ی باشکوهی را می‌‌بخشند.
فرش سجاده محرابی با بهره‌مندی از نقش‌ها و طراحی‌های ایرانی و همچنین ترکیب آن‌ها با معماری سنتی مسجدها، سبب ایجاد فضای معنوی و آرامشبخش جهت برگزاری بهتر نماز جماعت می‌گردد. همان‌طور که شما نیز می‌دانید، در همه‌ی ادیان ایجاد کردن یک فضای پاک و آرامبخش، از جمله مشخصه‌های مکان‌های متبرکه است که بارها از گذشته تا به الآن توصیه شده است.
به‌همین خاطر است که خرید سجاده فرش به‌دلیل یکپارچه بودن، آرایش، نظم و ترتیب خاصی که دارد، بسیار رواج یافته است. طراحی محرابی که در این نوع فرش‌ها قرار دارد، باعث می شود که صف نماز جماعت با ترتیب و نظم خاصی تشکیل شده و هریک از نمازگزارن روی یک محراب فرش قرار بگیرند.
دسته‌بندی انواع فرش سجاده ای
انواع فرش ماشینی سجاده ای تلفیقی خلاقانه از هنر و مذهب اسلامی هستند که با استفاده از ماشین‌های بافندگی تولید می‌شوند؛ این فرش‌ها از نظر طرح به دو دسته‌بندی اصلی تقسیم می‌شوند: فرش سجاده محرابی و فرش طرح تشریفاتی.
فرش تشریفاتی همان‌گونه که از نام آن مشخص است، برای مناسبت‌ها و مراسم‌های خاص و تشریفاتی استفاده می‌شود. نقشه‌های این نوع از فرش‌ها معمولاً ساده‌تر طراحی شده و ممکن است شامل نقوش هندسی یا نمادین باشند که بیانگر موضوعات دینی، تاریخی یا فرهنگی باشند.
سجاده فرش محرابی:
فرش سجاده ای محرابی برای فرش‌کردن مساجد، نمازخانه‌های اداری، بیمارستان‌ها، حسینیه‌ها و دیگر مکان‌های مذهبی استفاده می‌شود. طرح اصلی این فرش‌ها از محراب داخل مساجد الهام گرفته شده است. این محراب با طراحی مقعر و شکل طاق‌نما و قوسی ساخته می‌شود و نقش جایگاه پیش‌نماز مسجد را برای برپایی نماز جماعت دارد.
نقش‌مایه‌های فرش سجاده محرابی علاوه‌بر محراب اصلی، اطراف آن با گل‌ها، بوته‌ها و شمسه‌های هندسی تزئین می‌شود. این تزئینات نه‌تنها زیبایی و جذابیت ظاهری فرش نماز را افزایش می‌دهد، بلکه ارتباط عمیقی با هنر ایرانی و اسلامی دارد. تلفیق این عناصر هنری نشان‌دهنده‌ی توانمندی و تخصص بافندگان ایرانی در ایجاد طرح‌های منحصربه‌فرد و جذاب است.
ویژگی‌های فرش سجاده محرابی
در طراحی فرش محرابی سجاده ای، دو عدد لچک در بالای آن وجود دارد، اما در قسمت پایین، لچکی وجود ندارد. این ویژگی نشان‌دهنده‌ی تفاوت‌های طراحی بین فرشهای محرابی و دیگر فرشهای مسجدی است.
در بخش مرکزی فرش سجاده محرابی، یک فضای طاق‌دار مشابه محراب‌های مساجد طراحی شده است. این فضا، نمایانگر محراب داخلی مسجد است که جایگاه پیش‌نماز مسجد را برای برپایی نماز جماعت دارد.
فرش ماشینی محرابی به‌صورت رول‌هایی با طول زیاد تولید می‌شود. در هر رول، چند محراب موجود روی آن در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. هر طرح محراب روی فرش به‌عنوان یک سجاده برای یک نمازگزار شناخته می‌شود.
ارتباط عمیق این فرش‌ها با مفاهیم مذهبی و هنر ایرانی، آن‌ها را به یکی از مهم‌ترین نمادهای هنر و فرهنگ ایران تبدیل کرده است. از اینرو، این سجاده‌ها نه‌تنها یک اثر هنری هستند، بلکه نمادی از ارزش‌ها، باورها و هویت فرهنگی ایران نیز می‌باشند.
دلایل استفاده از فرش سجاده محرابی به‌جای فرش معمولی
شاید برای شما این سؤال پیش آمده باشد که چرا به‌جای فرشهای ماشینی معمولی، از سجاده فرش طرح محرابی برای مفروش کردن مکان‌های متبرکه و عبادتگاه‌ها استفاده می شود؟
برای پاسخ به این سؤال باید گفت که از لحاظ مواد اولیه، نوع بافت، تکنیک بافت و همچنین دستگاه‌هایی که برای بافت فرش سجاده محرابی استفاده می‌شود، هیچ تفاوتی با فرشهای معمولی وجود ندارد. اما فرش کردن مساجد با فرشهای طرح سجاده‌ای بسیار آسان‌تر از فرشهای ماشینی معمولی می‌باشد.
چراکه می‌توان فرش مسجدی را با اندازه و شکل مناسب و سفارشی تولید کرد و دیگر احتیاجی به استفاده از فرشهای کناره برای پوشاندن فضاهای خالی نیست. همچنین هنگامی‌که فرش طرح سجاده به تعویض و یا ترمیم نیاز داشت، این کار هزینه‌ی کم‌تری نسبت به ترمیم و یا تعویض فرشهای معمولی دارد.
مزایا و ارزش ویژه سجاده فرش محرابی
فرشهای سجاده‌ای، به‌عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و مذهبی ایران، ارزش ویژه‌ای دارند و به دلایل زیادی مورد توجه قرار می‌گیرند. در این بخش، به بررسی و توضیح مزایای خرید و استفاده از فرش سجاده محرابی می‌پردازیم:
فرش کردن کل فضای مساجد:
فرشهای محرابی، به‌دلیل طراحی ویژه‌ای که دارند، این توانایی را دارند کل مکان مذهبی را با زیبایی و هماهنگی کامل پوشانده و آن را به یک فضای معنوی و آرام برای انجام نماز تبدیل کنند. این ویژگی باعث می‌شود که ظاهر مسجد زیباتر و مرتب‌تر به‌نظر بیاید.
یکپارچگی و نظم صف‌های نماز جماعت:
طراحی منظم و یکپارچه سجاده فرش طرح محرابی باعث تشویق مردم به تشکیل صفوف منظم و مرتب برای انجام نماز می‌شود. این یکپارچگی نه‌فقط نظم و ترتیب بیش‌تری به نمازهای جماعت می‌دهد، بلکه احساس انسجام و وحدت در میان نمازگزاران را نیز تقویت می‌کند.
تشخیص قبله:
فرش سجاده محرابی با داشتن طرح محراب در بخش مرکزی، تشخیص قبله را برای نمازگزاران آسان و سریع می‌کند. این ویژگی به نمازگزاران امکان می‌دهد با سرعت و سهولت جهت صحیح قبله را پیدا کنند.
ترمیم آسان:
یکی از مزایای اصلی فرشهای محرابی، قابلیت ترمیم آسان آن‌ها است. در صورت خراب شدن یا کثیف شدن بخشی از فرش، می‌توان به‌راحتی آن قسمت را تعویض و یا تعمیر کرد.
شست‌و‌شوی راحت:
طرح فرش مسجد محرابی به‌دلیل استفاده از مواد باکیفیت و مرغوب، قابلیت شست‌و‌شو و تمیز کردن راحتی دارند. این ویژگی باعث می‌شود که نگهداری و پاک‌سازی آن‌ها بسیار آسان و سریع باشد.
