سجاده فرش، یک نوع فرش خاص است که به‌طور اختصاصی برای استفاده در مساجد و فضاهای مذهبی طراحی و تولید می‌شود.
این نوع قالی، علاوه بر ارائه‌ی زیبایی و دکوراسیون مناسب، ویژگی‌هایی را نیز داراست که آن را برای استفاده در محیط مسجد مناسب می‌سازد. فرش نماز در طول تاریخ به عنوان عنصری مهم در فضای مساجد، با ارزش‌های مذهبی، فرهنگی و هنری، مورد توجه قرار گرفته است.
عکس سجاده فرش در مسجد، یکی از نمادهای مهم و زیبای فرهنگ اسلامی است که به منظور نماز خواندن در مساجد استفاده می‌شود. این فرش‌های خاص از نظر طرح و اندازه، در مقایسه با سایر انواع فرش‌ها متفاوت بوده و یک جاذبه‌ی هنری و مذهبی برای بینندگان خود به حساب می‌آید.
در این مقاله، به بررسی تاریخچه، مواد استفاده شده، طرح‌ها و نقشه‌های معمول در فرش سجاده ای می‌پردازیم.
انواع عکس سجاده فرش در مسجد
پیش از اینکه تصاویری از فرش سجاده مسجد را به شما ارائه کنیم، بهتر است با تولید انواع فرش سجاده ای آشنا شوید تا درک خوبی از نقشه‌های مختلف داشته باشید. فرش های مسجدی با استفاده از نرم‌افزارهای گرافیکی مخصوص نظیر فتوشاپ، در انواع طرح‌های متنوع در بازار وجود دارند. در این راستا، نقشه‌های سجاده را می‌توانیم تحت عنوان سه دسته‌ی کلی زیر تقسیم‌بندی کنیم:
1. فرش طرح محرابی: در این دسته از طرح‌ها، نقش محراب به شکل گنبدی و دقیقا مانند محراب مسجد به عنوان طرح اصلی بر روی سجاده قرار می‌گیرد. از جمله محبوب‌ترین طرح‌ها در این دسته می‌توان به فرش محرابی گلدانی و درختی اشاره کرد. این طرح‌ها به عنوان نمادی از اهمیت محراب در میان مسلمانان شیعه و سنی شناخته می‌شوند. در ادامه عکس سجاده فرش در مسجد با طرح محراب‌دار را خواهیم دید.
2. فرش مسجد بدون محراب (حاشیه‌ای): در این دسته از نقشه‌ها، فرش بدون نقش محراب و با تک حاشیه طراحی می‌گردد. این نوع نقشه اگر با با دو حاشیه بافته شود، برای مکان‌های مختلفی مانند سالن‌های تشریفات، راهروها و راه‌پله‌ها قابل استفاده خواهد بود. اما جهت استفاده در مکان‌های مذهبی، یک حاشیه برای قرارگیری مهر نماز در نظر گرفته می‌شود.
3. طرح‌های یکپارچه‌ای بدون حاشیه: این گروه از نقشه‌ها برگرفته از طرح‌های ترکیه‌ای است که بدون نقش محراب و حاشیه طراحی می‌شوند؛ درواقع با قرار دادن قطعات فرش کنار هم، شکل‌های هندسی و اسلامی را تشکیل می‌دهند. این سجاده فرش‌ها در مسجد به صورت یکپارچه و یک‌تکه به نظر می‌رسند و در کارخانه‌ها و نمایشگاه‌ها به فروش می‌رسند.
عکس سجاده فرش در مسجد محرابی
از ویژگی‌های بارز فرش مسجدی محرابی نظم و فاصله‌ای است که بین نمازگزاران ایجاد می‌کند. هر محراب به صورت مخصوصی برای یک نمازگزار طراحی گردیده است، مانند سجاده نماز تک‌نفره. این ویژگی باعث آراستگی و سازماندهی بهتری در مساجد می‌شود.
از طرفی، فرش سجاده ای محرابی دارای معایبی هم است. مثلا پرتی بیش‌تری نسبت به فرش‌های غیر محرابی دارد؛ درواقع هنگام بافت، باید یک طرح محراب کامل بافته شود، اما در هنگام نصب در مسجد، بخشی از محراب آخر از قالی ممکن است بریده شود. البته معمولاً این پرتی‌هایی که برش می‌خورند را می‌توان در بخش‌های دیگر مسجد نظیر راه‌پله و منبر استفاده کرد تا هدررفت کاهش یابد. در ادامه نمونه‌ی این عکس سجاده فرش در مسجد را با هم ببینیم:
عکس فرش بدون محراب در مسجد
به احتمال فراوان در خانه‌ی شما هم نمونه‌ای از فرش‌های تشریفاتی پهن شده است؛ به طور کلی، فرش سجاده تشریفاتی به عنوان قالی کناره شناخته می‌شود و بیش‌تر برای فضاهایی با عرض کم (مثلا 1 متر) و طول زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تفاوت بین فرش تشریفات مسجدی و نوع معمولی آن که در خانه یا سالن‌ها و راهروها مشاهده می‌کنید، به حاشیه‌های آن مربوط می‌شود؛ در فرش‌های تشریفاتی مسجد، معمولاً دو حاشیه در کناره‌ها وجود دارد، در حالی که در فرش مسجد طرح تشریفاتی، فقط یک حاشیه در نظر گرفته می‌شود و از آن حاشیه عموماً برای قرار دادن جای مهر نمازگزاران استفاده می‌شود.
عکس سجاده فرش در مسجد با طرح تشریفاتی را در ادامه می‌بینید؛ همانطور که متوجه شدید این نوع قالی برای مکان‌های مذهبی با فضای محدودتر و تعداد زیادی نمازگزار مناسب‌تر است، زیرا فرش محراب‌دار معمولاً باعث ایجاد یک فاصله کوچک بین نمازگزاران می‌شود، اما در فرش تشریفاتی این محدودیت وجود ندارد.
عکس سجاده فرش در مسجد یکپارچه
فرش یکپارچه‌ای از منظر شکل ساختار بسیار شبیه به فرش‌های تشریفات مسجد است، با این تفاوت که حاشیه‌های کناری آن حذف می‌شوند تا طاقه‌های فرش ماشینی مسجدی کنار هم قرار بگیرند. بدین ترتیب طرح‌های ترنج در هر رول به صورت کامل با یکدیگر ادغام می‌شوند تا به شکل یکپارچه‌ای ظاهر شوند، تقریبا شبیه به یک سجاده فرش دستباف یک‌تکه.
با این حال، باید توجه داشت که برخی از قالی‌های یکپارچه که بیش‌تر در مساجد لوکس کشورهای عربی مشاهده می‌کنید، به ورت دستباف با بزرگ‌ترین سایز ممکن بافته شده و سپس توسط رفوگرهای حرفه‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند، اما از نظر اقتصادی کاملاً مقرون به صرفه نیستند. به طور مثال نمونه‌ی فرش مسجد سلطان قابوس که لوکس و گران‌قیمت است، در ایران چندان مشتری ندارد، چرا که جدا از هزینه‌ی بالا، شستشو و نگهداری آن‌ها نیز بسیار دشوار است.
عکس سجاده فرش در مسجد با طرح یکپارچه را در زیر می‌بینید؛ همانگونه که مشاهده می‌فرمایید در این نوع نقشه، به دلیل عدم وجود هیچ حاشیه‌ای در کناره‌ها، جای مشخصی برای قرار گرفتن جای مهر نمازگزاران وجود ندارد که این می‌تواند یکی از معایب اصلی باشد. طرح یکپارچه به ندرت در مساجد کار می‌شود، بلکه بیش‌تر برای مکان‌های مذهبی دیگر مانند فرش امامزاده بافته می‌شود.
ابعاد سجاده فرش در مسجد
ابعاد فرش سجاده ای با هر طرحی، اینکه محرابی باشند یا بدون محراب، در همه‌ی طاقه‌های تولیدی عرض یکسانی را دارا هستند. عرض استاندارد هر طاقه فرش طرح سجاده رولی، 1 متر و 25 سانتی‌متر می‌باشد. اما در مورد طول رول‌ها قضیه فرق می‌کند و بر اساس فاصله‌ی دیوارهای مسجد یا نمازخانه، تعیین خواهند شد.
اگر عکس سجاده فرش در مسجد با طرح محرابی را مشاهده کرده باشید و این سوال برایتان پیش آمده باشد که یک تک محراب از کل رول دارای چه سایزی است باید خدمتتان بگوییم اندازه‌ی هر محراب تک‌نفره، تقریبا عرضی 63.5 سانتی‌متری دارد. البته این را هم در نظر بگیرید که این مقدار ممکن است برای هر کارخانه‌ی تولیدکننده‌ای کمی متفاوت باشد.
