یکی از دغدغه‌هایی که مساجد و نمازخانه‌ها پس از خرید و نصب سجاده فرش دارند، پرز فرش مسجدی می‌باشد. پرز موجود روی قالی ماشینی می‌تواند برای نمازگزاران بسیار آزار دهنده باشد و به همین دلیل هیات امنا در هنگام خرید فرش مسجد، بر بدون پرز بودن آن بسیار تاکید دارند.
در ادامه برای شما توضیح خواهیم داد که چه جنس نخ‌هایی دارای پرز هستند، آیا این پرزها طبیعی هستند یا خیر و در نهایت اینکه چه راهکارهایی برای از بین بردن پرز فرش ماشینی سجاده ای وجود دارد.
پیش از ادامه‌ی بحث، شما را به دیدن فیلم کوتاهی از کارخانه‌ی سجاده بافی سبحان دعوت می‌کنیم که به تولید فرش‌های اکریلیک فعالیت دارد؛ در این کلیپ نمونه‌های بافته شده را مشاهده خواهید کرد:
ماهیت پرز فرش مسجدی
در همین ابتدای کار باید بگوییم که وجود پرز بر روی قالی ماشینی به خاطر جنس الیاف مورد استفاده در آن است که به سبب ماهیتشان دارای پرز هستند ولی این نشانه‌ی بی‌کیفیت بودن فرش نیست.
به طور کلی در ساختار فرش سجاده ای مشهد و کاشان، سه نوع نخ به کار می‌رود که شامل نخ تار، نخ پود و نخ خاب می‌شوند. در بین این سه مورد، نخ خاب مهم‌ترین نخی است که در بافت فرش شرکت داشته و درواقع نوع جنس نخ خاب به کار رفته در قالی باعث به وجود آمدن پرز فرش مسجدی می‌شود. (توضیح: نخ خاب همان نخی است که بر روی سطح فرش مشاهده می‌کنید.)
معمولا جنس نخ تار و پود از الیاف طبیعی چون پنبه و جوت می‌باشد اما نخ خاب از الیاف مصنوعی است. تقریبا می‌توانیم بگوییم که این روزها همه‌ی فرش‌های ماشینی با الیاف مصنوعی بافته می‌شوند. الیاف مصنوعی انواع مختلفی دارند که مهم‌ترین آن‌ها در صنعت بافندگی ایران عبارتند از: BCF، پلی استر، ویرجین (ورژن)، اکریلیک.
در میان 4 نوع نخی که در بالا نام بردیم، نخ‌های اکریلیک بالاترین کیفیت را داشته و به همین دلیل بالاترین قیمت سجاده فرش هم متعلق به فرش‌های سجاده با جنس اکریلیک می‌باشد. اما اگر فرش مسجد ارزان مدنظرتان است باید فرش‌های BCF و یا پلی استر را خرید کنید.
کدام نخ باعث پرز فرش مسجدی می‌شود؟
در قسمت بالا پرکاربردترین جنس نخ‌ها را نام بردیم و حال می‌خواهیم بگوییم که کدام موارد دارای پرز هستند. برخی از جنس نخ‌ها پرزدهی داشته و برخی دیگر بدون پرز هستند و درواقع اینگونه نیست که همه نوع فرش ماشینی مسجدی دارای پرز باشد.
شاید تعجب کنید ولی گرانترین و باکیفیت‌ترین جنس نخ، یعنی اکریلیک باعث پرز فرش مسجدی می‌شود. تصور غلط اکثر خریداران این است که فکر می‌کنند گرانترین فرش باید بدون پرز باشد اما اینطور نیست. مهم‌ترین عیب قالی‌های اکریلیک پرزدهی آن‌هاست که البته راهکارهایی را در قسمت بعد عنوان می‌کنیم تا شرّشان خلاص شوید.
اما سوال این است که چرا فرش مسجد با جنس اکریلیک به عنوان سجاده فرش خوب و گرانقیمت محسوب می‌شود؟ از جمله‌ی مزیت‌های اکریلیک استحکام بالا، دوام، انعطاف و نرمی آن است که باعث بالا رفتن قیمت آن می‌شود. اگر از قالی‌های اکریلیک به درستی استفاده شود به راحتی بیش از 10 سال عمر مفید دارند و حتی تا 20 سال بعد هم نیاز به تعویض ندارند.
رفع پرز فرش مسجدی اکریلیک
حالا که متوجه شدید الیاف اکریلیک با بالاترین کیفیت ممکن در بین قالی‌های ماشینی دارای پرزدهی هستند، چه کارهایی باید انجام دهید تا حداقل پرز را داشته و بتوانید آن‌ها را از بین ببرید؟ برای این منظور باید به دو موضوع توجه داشته باشید؛ این دو موضوع به پیش از خرید و پس از خرید بخش‌بندی می‌شوند.
قبل از خرید حتما باید فرش با جنس اکریلیکی را انتخاب کنید که کمترین پرز را داشته باشد. اگر کسی به شما بگوید فرش ماشینی اکریلیک بدون پرز به شما می‌فروشد دروغ می‌گوید چون ماهیت اکریلیک، پرزدار بودن آن می‌باشد. حال بحث اصلی این است که چه نوع فرش اکریلیکی خرید کنیم تا پرز فرش مسجدی در آن کمتر باشد؟
نخ‌های اکریلیک مورد استفاده در فرش سجاده ای باید 100 درصد هیت ست و یا تثبیت حرارتی شده باشند تا پرزهای آن به حداقل ممکن برسد. همچنین پس از بافت، آهار فرش‌ها باید به درستی صورت گیرند تا پرزهای درون ریشه‌ها تا جاییکه ممکن است از بین بروند.
همچنین هر چقدر تعداد گره‌های فرش ماشینی بالاتر برود یعنی تعداد شانه و تراکم آن افزایش پیدا کند، نسبتا پرز کمتری خواهد داشت؛ به طور مثال 2 نوع سجاده فرش 500 شانه و 700 شانه برای مساجد و نمازخانه‌ها رایج‌تر می‌باشد که بالطبع فرش‌های 700 شانه پرزدهی پایین‌تری دارند. برای کسب اطلاعات تکمیلی در مورد اینکه چگونه خودتان بتوانید تعداد شانه و تراکم را بشمارید، بهتر است مقاله‌ی زیر را مطالعه کنید:
رفع پرز فرش مسجدی پس از خرید
حتی اگر بهترین نوع فرش سجاده ای با نخ اکریلیک را هم خریداری کرده باشید، بازهم پرز بر روی فرش خواهید دید و این اجتناب ناپذیر است. البته این پرزها که مشاهده می‌کنید با رفت و آمد بر روی قالی و به مرور زمان از بین می‌روند؛ با این حال چند مورد زیر را جهت از بین بردن پرز فرش مسجدی به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- اولین کاری که باید انجام دهید، استفاده از جاروهای حصیری می‌باشد که معمولا در همه‌ی خانه‌ها هم وجود دارند. بهتر است جارو را کمی نمناک کنید و بر روی قالی بکشید. این کار را سعی کنید یکی دو هفته پس از خرید و نصب فرش انجام دهید تا پرزهای اولیه کاملا از بین بروند.
- دومین کار اینکه حتما از جاروبرقی با مکش بالا استفاده کنید. جاروبرقی زدن روی فرش‌ها را چند روز پشت سرهم ادامه دهید تا پرزهای بین ریشه‌ها جمع شوند.
- به عنوان راهکار سوم یک دستمال و یا یک فرچه‌ی مخصوص فرش را بردارید، آن را کمی خیس کنید و روی فرش بکشید. سعی کنید به آرامی و از راه خاب فرش این کار را انجام دهید.
در پایان این را هم باید بگوییم که نیازی نیست فرش‌های نو رو را بشویید ولی به مرور که فرش‌های سجاده ای مسجد کثیف شدند و خواستید آن‌ها را شستشو کنید، بهتر است با شرکت‌های قالیشویی در محل تماس بگیرید تا با استفاده از دستگاه‌های مخصوص در خود مسجد یا نمازخانه کار شستشو را انجام بدهند.
