نصب سجاده فرش در مساجد و نمازخانه‌ها یکی از مراحل مهم پس از خرید این نوع فرش‌هاست که نیازمند دقت و مهارت بالایی می‌باشد. فرش‌های مسجدی برخلاف قالی‌های معمولی، به‌صورت رولی و با نقوشی طراحی می‌شوند که جهت قبله را مشخص کرده و نظم صفوف نمازگزاران را حفظ می‌کنند.
از این‌رو فرآیند نصب فرش مسجدی باید به‌گونه‌ای انجام شود که فرش‌ها به‌درستی در کنار یکدیگر قرار گیرند و انسجام و هماهنگی بصری مسجد را حفظ کنند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های نصب فرش سجاده ای، تطبیق دقیق آن با ابعاد و ساختار سالن نمازخانه است. بسیاری از مساجد دارای ستون‌ها، زوایای خاص و معماری متفاوتی هستند که این امر کار نصابان را دشوارتر می‌کند.
به همین دلیل در هنگام نصب، ابتدا اندازه‌گیری‌های دقیقی از محیط انجام می‌شود و سپس فرش‌ها به‌طور سفارشی برش داده شده و در کنار یکدیگر نصب می‌شوند. در این فرآیند، دقت در برش و چیدمان به‌گونه‌ای است که هیچ فاصله‌ای بین رول‌های قالی باقی نماند.
علاوه بر دقت در چیدمان، روش‌های نصب فرش مسجدی نیز اهمیت ویژه‌ای دارند. نصب اصولی نه‌تنها به زیبایی بصری مکان مذهبی کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش طول عمر فرش ماشینی سجاده ای و راحتی نمازگزاران نیز می‌شود.
اگر نصب به‌درستی انجام نشود، ممکن است رول قالی دچار چروکیدگی، لغزش یا آسیب‌دیدگی زودهنگام شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که این فرآیند توسط افراد متخصص و باتجربه انجام گیرد تا نتیجه‌ای مطلوب و ماندگار حاصل شود.
مراحل نصب فرش مسجدی
نصب فرش طرح سجاده یکی از مهم‌ترین مراحل در تجهیز و زیباسازی مساجد است که علاوه‌بر جلوه‌ی بصری، نقش مهمی در ایجاد نظم و هماهنگی میان صفوف نمازگزاران دارد. برای اجرای صحیح این فرآیند، نیاز به دقت بالا، تجهیزات مناسب و تیمی متخصص است.
شرکت سبحان با بهره‌گیری از نصابان حرفه‌ای و استفاده از دستگاه‌های پیشرفته، نصب فرش مساجد و نمازخانه‌ها را به گونه‌ای انجام می‌دهد که هم زیبایی محیط عبادی حفظ شود و هم دوام و استحکام قالی ماشینی تضمین گردد.
تعیین قبله و آماده‌سازی فضا:
اولین و اساسی‌ترین مرحله در نصب فرش مسجدی، تعیین جهت قبله است. این امر با استفاده از قبله‌نما و تجهیزات دقیق انجام می‌شود تا فرش‌های سجاده‌ای به‌درستی در راستای قبله قرار گیرند. همچنین قبل از نصب، سطح کف مسجد باید کاملاً بررسی و آماده شود. سطوح ناهموار یا دارای مشکلاتی مانند ترک‌خوردگی، ممکن است باعث حرکت یا فرسایش زودهنگام قالی شوند، بنابراین لازم است این موارد برطرف شده و سطحی هموار و تمیز فراهم گردد.
برش و تنظیم فرش در اطراف ستون‌ها:
در بسیاری از مساجد، ستون‌هایی در بخش‌های مختلف وجود دارد که نیاز به برش دقیق فرش مسجدی در اطراف آن‌ها دارد. این برش باید به‌گونه‌ای انجام شود که کم‌ترین میزان هدررفت قالی اتفاق بیفتد و در عین حال، هماهنگی کاملی با ساختار معماری مسجد داشته باشد. پس از برش، کناره‌های فرش توسط دستگاه‌های چرخ زیگزاگ و روش‌های دوردوزی مخصوص، به‌طور کامل مقاوم‌سازی می‌شود تا از نخ‌کش شدن یا پارگی محصول در طول زمان جلوگیری شود.
نصب و تثبیت فرش در جای مناسب:
پس از برش و دوردوزی، نوبت به چیدمان و نصب فرش مسجدی در جای اصلی خود می‌رسد. فرش‌ها باید به‌گونه‌ای در کنار هم قرار گیرند که کم‌ترین میزان درز و فاصله بین رول‌ها وجود داشته باشد. در این مرحله، نصابان از روش‌های خاصی مانند استفاده از نوارهای مخصوص و تکنیک‌های فیکس کردن رول‌ها استفاده می‌کنند تا از حرکت ناخواسته‌ی آن‌ها هنگام عبور و مرور جلوگیری شود. این کار باعث ایجاد یک سطح یکدست و منظم در مسجد خواهد شد.
محکم‌سازی و اطمینان از نصب صحیح:
در مرحله‌ی نهایی، تمامی بخش‌های نصب شده بررسی می‌شوند تا از استحکام و کیفیت نصب اطمینان حاصل گردد. بخش‌هایی که احتمال دارد در طول زمان جابجا شوند، با استفاده از روش‌های خاصی مانند چسب‌های قوی یا دوخت‌های محکم‌تر، تثبیت می‌شوند. همچنین لبه‌های اطراف دیوارها و ستون‌ها مجدداً بررسی و در صورت نیاز اصلاح می‌شوند تا هیچ‌گونه مشکلی در نظم و انسجام فرش به وجود نیاید.
با اجرای این مراحل به‌صورت اصولی، فرش‌های مسجدی نه‌تنها جلوه‌ای زیبا و معنوی به فضای عبادتگاه می‌بخشند، بلکه از نظر دوام و کارایی نیز در سطح بالایی قرار می‌گیرند. به همین دلیل، انتخاب تیم نصاب حرفه‌ای و استفاده از روش‌های نصب استاندارد، تأثیر بسزایی در کیفیت نهایی فرش ماشینی خواهد داشت.
نحوه‌ی نصب فرش مسجدی با طرح محرابی
نصب فرش محرابی باید با هماهنگی قبلی میان نصاب و مدیران مسجد یا شرکت تأمین‌کننده انجام شود تا بهترین نحوه‌ی چیدمان مشخص گردد. اگر هیچ تنظیم خاصی مدنظر نباشد، معمولاً نصب به روش موازی و پشت‌سرهم انجام می‌شود که طرفداران بیش‌تری دارد. در ادامه، روش‌های مختلف نصب فرش‌های محرابدار را بررسی می‌کنیم.
نصب موازی یا پشت سرهم:
یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین روش‌های نصب فرش مسجدی محرابی، چیدمان موازی یا پشت‌سرهم است. در این روش، رول‌های سجاده فرش به‌صورت کاملاً منظم در امتداد یکدیگر قرار می‌گیرند، به‌طوری‌که محراب‌های هر رول دقیقاً در راستای هم قرار داشته و یک خط مستقیم را تشکیل می‌دهند.
این شیوه علاوه‌بر اینکه جلوه‌ای مرتب و یکدست ایجاد می‌کند، باعث سهولت در قرارگیری نمازگزاران در صفوف می‌شود. همچنین نظم بصری این روش باعث می‌شود که فضا بزرگ‌تر و هماهنگ‌تر به‌نظر برسد.
نصب شطرنجی یا یکی در میان:
نصب شطرنجی یا آجری نوعی روش خاص برای چیدمان سجاده فرش طرح محرابی است که در آن، محراب‌های هر رول به‌صورت یکی در میان در کنار هم قرار می‌گیرند. به این معنا که در هر ردیف، محراب‌ها در راستای یکدیگر قرار ندارند و حالتی نامتقارن ایجاد می‌شود. این روش به‌خاطر ایجاد تضاد در نظم بصری، کم‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در برخی از مساجد یا نمازخانه‌ها ممکن است به‌منظور تنوع یا سازگاری با معماری خاص فضا اجرا شود.
نصب متناسب با معماری مسجد:
در برخی موارد، ساختار و معماری مکان مذهبی تعیین‌کننده‌ی نوع نصب فرش مسجدی است. به‌عنوان مثال در مساجدی که ستون‌های متعددی دارند، ممکن است نیاز باشد فرش‌ها در اطراف ستون‌ها با برش‌های دقیق نصب شوند.
همچنین در مساجدی با شکل هندسی خاص، مانند مساجد دایره‌ای یا چندضلعی، چیدمان فرش نماز باید با در نظر گرفتن این زوایا تنظیم شود تا نظم کلی فضای داخلی حفظ گردد. در چنین شرایطی، نصب‌کنندگان حرفه‌ای با استفاده از دستگاه‌های برش و دوردوزی، رول‌ها را به‌طور دقیق متناسب با ابعاد و زوایای مسجد تنظیم می‌کنند.
تثبیت و نهایی‌سازی نصب:
پس از انجام مراحل نصب فرش مسجدی، باید از تثبیت و استحکام فرش‌ها در جای خود اطمینان حاصل شود. این کار معمولاً با استفاده از روش‌های مختلفی مانند چسب‌کاری، دوخت کناره‌ها و یا استفاده از نوارهای مخصوص انجام می‌شود تا از حرکت فرش‌ها جلوگیری شود. بررسی نهایی نیز برای اطمینان از هماهنگی کلی و عدم وجود ایراداتی مانند انحراف در مسیر قبله، برآمدگی‌های ناهموار و فاصله‌های نامناسب بین رول‌ها انجام می‌شود.
انتخاب روش مناسب برای نصب رول‌های سجاده تأثیر مستقیمی بر زیبایی، نظم و راحتی نمازگزاران دارد. بنابراین توصیه می‌شود پیش از اجرای نصب، هماهنگی‌های لازم با تیم نصاب انجام شود تا متناسب‌ترین چیدمان برای فضای موردنظر انتخاب گردد.
چگونگی نصب فرش مسجد بدون محراب
فرش‌های مسجدی بدون محراب گزینه‌ای مناسب برای فضاهایی هستند که ترجیح داده می‌شود طراحی ساده‌تر و انعطاف‌پذیرتری برای چیدمان داشته باشند. این نوع فرش‌ها در دو مدل اصلی تشریفاتی حاشیه‌دار و یکپارچه بدون حاشیه تولید می‌شوند که هر یک ویژگی‌ها و نحوه نصب متفاوتی دارند.
برخلاف فرش‌های محرابی که نیازمند تنظیم دقیق جهت قبله و چینش منظم محراب‌ها هستند، فرش‌های بدون محراب آزادی عمل بیش‌تری در نحوه‌ی نصب دارند. در ادامه به بررسی روش‌های نصب این دو مدل از فرش‌های ماشینی می‌پردازیم.
نصب فرش تشریفاتی حاشیه‌دار:
انواع فرش تشریفاتی دارای نوارهای حاشیه‌ای در طرفین هستند که معمولاً محل قرارگیری مهر نماز در نظر گرفته می‌شوند. این نوع فرش‌ها هنگام نصب نیاز به دقت کم‌تری نسبت به فرش‌های محرابی دارند؛ زیرا طرح آن‌ها یکسان بوده و نیازی به تراز کردن محراب‌ها در امتداد یکدیگر نیست.
نصب فرش مسجدی تشریفاتی معمولاً به‌صورت ردیفی و با حفظ فاصله‌ی مناسب بین نوارهای حاشیه‌ای انجام می‌شود تا فضای نمازگزاران منظم‌تر باشد. علاوه‌بر این، فرش‌های تشریفاتی می‌توانند در هر فضایی از مسجد، اعم از شبستان، راهروها و سالن‌های فرعی، به‌راحتی تطبیق داده شوند.
نصب فرش طرح یکپارچه:
طرح‌های سجاده فرش یکپارچه برخلاف مدل‌های تشریفاتی، فاقد حاشیه‌های کناری مشخص بوده و دارای نقوش مرکزی مانند ترنج یا طرح‌های هندسی هستند. چالش اصلی در نصب این نوع فرش‌ها، تنظیم دقیق طرح‌ها و نقش‌های هر رول به‌گونه‌ای است که یکپارچگی طرح کلی حفظ شود.
برای دستیابی به این هماهنگی، نصاب‌ها باید هر رول را با دقت در کنار رول دیگر قرار داده و در صورت نیاز، تنظیماتی از قبیل برش‌های دقیق یا جابه‌جایی جزئی انجام دهند. این کار باعث می‌شود که فضای مسجد جلوه‌ای یکدست و هماهنگ داشته باشد.
در هنگام نصب فرش مسجدی بدون محراب، به‌ویژه مدل‌های یکپارچه، لازم است که برش‌ها در اطراف ستون‌ها و دیوارها با دقت بالا انجام شوند تا هماهنگی بصری به‌هم نریزد. در مساجدی که ساختار هندسی خاصی دارند، مانند شبستان‌های چندضلعی یا دارای قوس‌های معماری، نصب این فرش‌ها نیازمند محاسبات دقیق‌تری خواهد بود. در چنین مواردی، استفاده از تجهیزات برش حرفه‌ای و تکنیک‌های دوخت و دوردوزی، نقش مهمی در تثبیت و زیبایی نهایی فرش دارد.
پس از اتمام مراحل نصب، باید از استحکام و پایداری فرش در محل خود اطمینان حاصل شود. این کار می‌تواند با استفاده از نوارهای چسب مخصوص، دوخت لبه‌ها و یا چسباندن برخی از نقاط استراتژیک انجام شود تا از لغزش رول‌ها جلوگیری شود. همچنین تمیزکاری نهایی و اطمینان از عدم وجود ناهماهنگی در نقش‌ها، به‌ویژه در فرش‌های یکپارچه، اهمیت زیادی دارد.
به‌طور کلی، انتخاب روش نصب انواع فرش مسجد بدون محراب بستگی به نوع طرح و فضای عبادی دارد. فرش‌های تشریفاتی به‌دلیل سادگی در نصب، گزینه‌ای کاربردی‌تر محسوب می‌شوند، درحالی‌که فرش‌های یکپارچه نیازمند دقت و مهارت بیش‌تری در اجرا هستند. با بهره‌گیری از تیم نصاب مجرب، می‌توان بهترین نتیجه را در هر یک از این روش‌ها به‌دست آورد و فضایی منظم و زیبا برای نمازگزاران فراهم کرد.
استفاده از فوم پیش از نصب فرش مسجدی
یکی از نکات مهم در نصب سجاده فرش که کم‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد، استفاده از فوم زیر قالی برای افزایش راحتی نمازگزاران است. فرش‌های ماشینی که در مساجد استفاده می‌شوند، معمولاً دارای ضخامتی در حدود ۸ تا ۱۰ میلی‌متر هستند و این ضخامت بسته به شانه و تراکم ممکن است متغیر باشد.
هرچند این میزان ضخامت برای پوشش کف مناسب است، اما برخی از نمازگزاران، به‌ویژه افراد مسن، ممکن است احساس راحتی کافی نداشته باشند. برای حل این مشکل، استفاده از فوم‌های مخصوص پیش از نصب فرش مسجدی یکی از راهکارهای پیشنهادی است.
چرا از فوم زیر فرش مسجد استفاده می‌شود؟
استفاده از فوم زیر قالی مسجد باعث ایجاد سطحی نرم‌تر و راحت‌تر برای نمازگزاران می‌شود. این فوم‌ها معمولاً دارای ضخامت ۳ تا ۱۰ میلی‌متر هستند و با قرار گرفتن در زیر فرش، حس لطافت بیش‌تری را ایجاد می‌کنند. علاوه‌بر افزایش راحتی، عایق بودن فوم نیز از ویژگی‌های مهم آن است؛ این خاصیت باعث می‌شود که از انتقال سرما از کف به بدن نمازگزاران جلوگیری شود، مخصوصاً در فصول سرد سال که کف مساجد ممکن است سرد باشد.
تأثیر شانه و تراکم در نیاز به فوم زیر فرش:
یکی از عوامل تأثیرگذار در میزان نرمی قالی ماشینی، شانه و تراکم آن است. معمولاً هرچه تعداد شانه و تراکم بالاتر باشد، ضخامت و خاب فرش کم‌تر می‌شود، زیرا فشردگی گره‌های آن بیش‌تر است.
از همین‌رو فرش‌های ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه به‌دلیل تراکم بالا، خاب کوتاه‌تری دارند و ممکن است نسبت به فرش‌های ۵۰۰ یا ۷۰۰ شانه، سفت‌تر باشند. از این‌رو، در مکان‌هایی که از فرش‌های با شانه و تراکم بالا استفاده می‌شود، نصب فوم پیش از نصب فرش مسجدی می‌تواند احساس راحتی بیش‌تری برای نمازگزاران ایجاد کند.
مزایای دیگر استفاده از فوم در زیر قالی مسجدی:
علاوه‌بر افزایش راحتی، فوم‌ها باعث افزایش طول عمر فرش ماشینی نیز می‌شوند. این فوم‌ها تا حدی فشار ناشی از رفت‌وآمد را جذب کرده و از فرسودگی سریع قالی جلوگیری می‌کنند. همچنین فوم‌ها می‌توانند به ثابت نگه داشتن فرش کمک کنند، زیرا اصطکاک ایجاد کرده و مانع از لیز خوردن یا جابه‌جایی رول‌ها می‌شوند.
آیا استفاده از فوم برای همه مساجد توصیه می‌شود؟
استفاده از فوم به شرایط مسجد، نوع فرش و ترجیحات مسئولین مربوطه بستگی دارد. در مساجدی که کف آن‌ها از سنگ یا سرامیک است، استفاده از فوم می‌تواند ضروری‌تر باشد، اما در مساجدی که کفپوش‌هایی مانند موکت یا پارکت دارند، نیازی به فوم نخواهد بود. برای جلوگیری از افزایش بیش از حد ضخامت نیز باید فومی با ضخامت کم‌تر انتخاب شود تا باعث ناهماهنگی و سختی در حرکت نمازگزاران نشود.
به‌طور کلی، نصب فوم زیر سجاده فرش یک راهکار کاربردی برای افزایش راحتی و دوام فرش‌های مسجدی است که در برخی مساجد به‌کار گرفته می‌شود. در صورتی که قصد دارید مسجدی با فرش‌های نرم و باکیفیت داشته باشید، این گزینه می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
