فرشهای ماشینی یکی از ارکان مهم در زیباسازی و تجهیز مساجد به شمار میروند. این فرشها نهتنها بهدلیل نقش و نگارهای زیبا و هماهنگ با معماری سنتی مساجد، بلکه بهدلیل راحتی و دوام بالایی که دارند، محبوبیت زیادی پیدا کردهاند. فرش مسجد ماشینی با توجه به نیازهای خاص عبادتکنندگان طراحی و تولید میشود و فضای مکان مذهبی را دلپذیرتر و معنویتر میسازد.
یکی از ویژگیهای برجسته فرش ماشینی مسجدی، تنوع در طرحها و رنگهای آنهاست که باعث میشود تا هر مسجد بتواند بر اساس سلیقه و معماری خود، بهترین انتخاب را داشته باشد. از طرحهای محرابی تا تشریفاتی و یکپارچه، هر کدام با هنر و دقت خاصی بافته شدهاند تا حس آرامش و تمرکز در نماز و عبادت را افزایش دهند.
در کنار زیبایی و آرامشبخش بودن، دوام و کیفیت فرش مسجد ماشینی بسیار حائز اهمیت است. این فرشها باید مقاومت بالایی در برابر تردد و فشار مداوم داشته باشند و همچنان ظاهر و نرمی خود را حفظ کنند. استفاده از نخهای مرغوب و ماشینآلات پیشرفته در بافت این سجادهها، تضمینی برای عمر طولانی و کیفیت عالی آنهاست.
در نهایت، انتخاب قالی ماشینی مناسب میتواند جلوهای خاص به فضای مسجد ببخشد و تجربهای بهتر از عبادت را برای نمازگزاران به ارمغان آورد.
ویژگیهای فرش مسجد ماشینی و دستباف
هر دو مورد دستباف و ماشینی از اهمیت ویژهای در زیباسازی مساجد و ایجاد فضایی معنوی برای عبادت برخوردارند. با این حال، تفاوتهای زیادی میان این دو نوع فرش وجود دارد که هرکدام را برای استفاده در شرایط خاصی مناسب میکند. در ادامه به بررسی و مقایسه مفصل این دو نوع قالی میپردازیم.
1. فرآیند تولید:
انواع فرش مسجد ماشینی به وسیلهی دستگاههای پیشرفته و مدرن تولید میشوند. این دستگاهها به سرعت و دقت بالا قادر به بافت انواع طرحها و نقشها هستند. بهدلیل استفاده از ماشینآلات، فرآیند تولید سجاده فرش ماشینی بسیار سریعتر از دستباف است و همین عامل موجب میشود تا قیمت این قالیها نسبت به دستباف پایینتر باشد. دستگاههایی مانند وندویل و شونهر از معروفترین ماشینآلات مورد استفاده در تولید فرشهای ماشینی هستند.
قالیهای دستباف با هنر دست انسان و به وسیله دار قالی تولید میشوند. هر گره بهطور دستی و با دقت خاصی زده میشود که زمان و تلاش زیادی را میطلبد. این روش تولید، زمان و هزینهی بیشتری را میطلبد که باعث میگردد هر فرش دستباف منحصربهفرد و دارای اصالت خاصی باشد.
2. مواد اولیه:
در تولید فرش ماشینی معمولاً از نخهای مصنوعی مانند پلیاستر، اکریلیک و گاهی پلیپروپیلن استفاده میشود. نخ اکریلیک بهخاطر شباهت زیاد به پشم طبیعی، مقاومت بالا و نرمی مطلوبی که دارد، یکی از محبوبترین گزینهها در تولید فرشهای ماشینی مخصوص مسجد به شمار میرود.
در قالیهای دستباف معمولاً از مواد طبیعی مانند پشم، ابریشم و گاهی پنبه استفاده میگردد. این مواد به فرش دستباف نرمی، لطافت و دوام بینظیری میبخشند. نخهای پشمی بهدلیل استحکام و توانایی بالا در نگهداری رنگ، بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند.
3. دوام و ماندگاری:
فرش مسجد ماشینی بهسبب تکنولوژیهای مدرن در تولید، دارای دوام قابل قبولی میباشد. استفاده از نخهای مصنوعی اکریلیک موجب میگردد که این فرشها در برابر فشار و کوبیدگی مقاومت خوبی داشته باشند. با این حال، فرش سجاده مسجد از نوع ماشینی ممکن است در مقایسه با دستباف زودتر فرسوده شده و ظاهر اولیهی خود را از دست بدهد. در مقابل سجادههای دستباف معمولاً دوام بیشتری دارند و میتوانند تا چندین دهه ماندگاری داشته باشند درحالیکه زیبایی و کیفیت خود را حفظ کنند.
4. قیمت:
بهخاطر تولید انبوه و استفاده از مواد مصنوعی، قیمت فرش سجاده ای ماشینی بسیار مناسبتر نسبت به نوع دستباف خواهد بود. این موضوع بهویژه برای مساجدی که بودجه محدودی دارند، بسیار مهم است. قیمت قالی دستباف به مراتب بالاتر از نوع ماشینی است. این امر بهسبب استفاده از مواد طبیعی و مدت زمان طولانی تولید فرش دستباف میباشد.
تعداد شانههای متداول فرش مسجد ماشینی
تعداد شانه یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در کیفیت، وزن و قیمت قالی ماشینی مساجد است. این ویژگی به تعداد ردیفهای گره (شانه) در عرض یک متر از فرش اشاره دارد و بهعنوان یکی از شاخصهای اصلی کیفیت شناخته میشود. در میان فرشهای مسجدی، دو نوع 500 و 700 شانه بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند. هر چه تعداد شانهها افزایش پیدا کند، فرش کیفیت بالاتری دارد و قیمت آن نیز افزایش مییابد.
وقتی میگوییم یک قالی 700 شانه است، یعنی در هر متر عرضی آن، 700 ردیف گره وجود دارد. این معیار ارتباط مستقیم با ظرافت و جزئیات نقشها و طرحهای سجاده دارد. به همین دلیل، فرشهایی با تعداد شانه بالاتر طرحهای پیچیدهتر و دقیقتری دارند.
1. فرش ماشینی 500 شانه
فرشهای 500 شانه بهعنوان یکی از قدیمیترین و مقرونبهصرفهترین گزینهها در فرش مسجد ماشینی شناخته میشوند. این نوع سجادهها دارای تراکم گرههای نسبتاً مناسبی هستند که باعث میشود برای مساجد و نمازخانهها انتخاب مناسبی باشند.
سجاده فرش 500 شانه بهسبب تعداد شانه کمتر، دارای ضخامت و نرمی بیشتری بوده که برای فضاهای نمازگزاران بسیار مناسب است. یکی از مزایای اصلی این سجادهها، قیمت مقرونبهصرفهی آنهاست. بهدلیل تعداد شانهی کمتر و استفاده از مواد ارزانتر، این فرشها قیمت پایینتری دارند و برای مساجدی که بهدنبال هزینهی کمتر هستند، گزینهی خوبی به شمار میروند.
2. فرش ماشینی 700 شانه
فرشهای 700 شانه از محبوبترین انواع فرش مسجد ماشینی در ایران به شمار میآیند که بهسبب کیفیت بالاتر، ظرافت بیشتر و ماندگاری طولانیتر، مورد توجه مساجد بزرگ و پرازدحام قرار میگیرند.
تعداد شانهی بالاتر به معنای تراکم بیشتر گرهها و به تبع آن، ظرافت بیشتر در تولید است. طرحهای فرش سجاده ای 700 شانه دارای بافت دقیقتر و نقوش پیچیدهتری هستند که باعث زیبایی بیشتر آنها میگردد. فرشهای 700 شانه بهدلیل تراکم بالاتر و استفاده از نخهای باکیفیتتر، مقاومت بیشتری در برابر تردد و فشارهای مکرر دارند. این ویژگی باعث میشود که این فرشها برای مساجد پررفتوآمد مناسبتر باشند و عمر طولانیتری داشته باشند.
همچنین قالیهای 700 شانه بهخاطر تراکم بالاتر گرهها، قابلیت اجرای طرحهای بسیار دقیق و پیچیدهتری دارند. این طرحها میتوانند جلوهای ویژه به فضای مسجد ببخشند و باعث افزایش جذابیت و معنویت محیط شوند.
یکی از تأثیرات مستقیم تعداد شانه بر روی فرش ماشینی سجاده ای، افزایش وزن آن است. هرچه تعداد شانه بالاتر باشد، نخ بیشتری در سجاده بهکار میرود و تراکم آن افزایش پیدا میکند؛ این امر منجر به افزایش وزن و در نتیجه قیمت محصول نهایی میشود.
الیاف اکریلیک و پلیاستر در فرش مسجد ماشینی
در تولید قالی مسجدی، انتخاب نوع نخ بهعنوان یکی از عوامل کلیدی در کیفیت، دوام و قیمت نهایی آن محسوب میشود. نخهای مورد استفاده در تولید میتوانند از جنسهای مختلفی مانند اکریلیک و پلیاستر باشند. هر یک از این نخها دارای ویژگیهای خاصی هستند که بر اساس نیاز و بودجهی مساجد انتخاب میشوند. در ادامه به بررسی کامل و مقایسه این دو نوع نخ میپردازیم.
ویژگیهای اکریلیک:
نخ اکریلیک یکی از محبوبترین و باکیفیتترین انواع نخهایی است که در تولید فرش مسجد ماشینی بهکار میرود. این نوع نخ بهسبب شباهت زیاد به نخهای پشمی و ویژگیهای فوقالعادهای که دارد، مورد استقبال بسیاری از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان قرار گرفته است.
نخ اکریلیک بهدلیل ساختار خاصی که دارد، مقاومت بالایی در برابر فرسایش و کوبیده شدن از خود نشان میدهد. این ویژگی باعث میشود که فرشهای تولید شده از نخ اکریلیک در برابر تردد زیاد و فشارهایی که در مساجد بر فرش سجاده اکریلیک وارد میگردد، دوام بالایی داشته باشند.
فرشهای اکریلیک بسیار نرم و لطیف هستند و هنگام استفاده حس راحتی بیشتری به نمازگزاران میدهند. انعطافپذیری این نخ باعث میشود که سجادهها در طول زمان حالت خود را حفظ کرده و تغییر شکل ندهند. همچنین جنس اکریلیک دارای مقاومت خوبی در برابر حرارت غیرمستقیم است.
ویژگیهای پلیاستر:
نخ پلیاستر یکی دیگر از مواد رایج در تولید فرش مسجد ماشینی است که بیشتر بهخاطر قیمت پایینتر و ویژگیهای خاصی که دارد، مورد توجه قرار گرفته است. پلیاستر بهدلیل ماهیت مصنوعی و حالت پلاستیکی خود، برخی مزایا و معایب را به همراه دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
یکی از مهمترین مزایای سجاده فرش پلیاستر، قیمت پایینتر آن نسبت به اکریلیک است. این جنس نخ بهسبب هزینههای تولید کمتر و دسترسی بیشتر به مواد اولیه، اقتصادیتر است و به همین دلیل مساجد کوچکتر و با بودجه محدودتر معمولاً به سراغ فرشهای پلیاستری میروند.
همچنین نخ پلیاستر بهطور طبیعی خاصیت پرزدهی ندارد. این ویژگی مهم باعث میشود فرشهای پلیاستری بسیار مناسب برای مساجد باشند، بهخصوص در محیطهایی که نیاز به تمیزی و کمترین گرد و غبار دارند. سجادههای بدون پرز نهتنها نیاز به نگهداری و نظافت کمتری دارند، بلکه برای افرادی که به پرز حساسیت دارند، بهتر هستند.
پلیاستر دارای جذب رطوبت پایین است و این ویژگی آن را برای استفاده در مناطق مرطوب مناسب میسازد. همچنین سجادههای تولید شده از نخ پلیاستر نسبت به اکریلیک سبکتر هستند که این ویژگی باعث میگردد حمل و نصبشان آسانتر باشد.
فرش مسجد ماشینی کاشان در سه طرح کلی
کارخانجات فرش مسجدی انواع طرحها و نقشههای متنوع را برای پاسخ به نیازها و سلایق مختلف تولید میکنند. این فرشها معمولاً در سه نوع اصلی شامل نقشههای محرابی، تشریفاتی و یکپارچه تولید میشوند که هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی کامل این طرح و نقشهها میپردازیم:
ویژگیهای فرش محرابی
فرش سجاده ای محرابی یکی از معروفترین و پرکاربردترین انواع فرش مسجد ماشینی است که بهخاطر طراحی ویژه و ارتباط مستقیم با معماری مساجد، محبوبیت زیادی دارد. این نوع قالیها بهدلیل داشتن بخشهای مشخص و جداکننده برای هر نمازگزار، نظم خاصی به صفوف نماز جماعت میدهند و باعث سهولت در صفبندی نمازگزاران میشوند.
ویژگیهای فرش تشریفاتی
سجاده فرش تشریفاتی یکی دیگر از انواع پرطرفدار فرشهای مسجدی است که برخلاف دیگر سجادهها، فاقد طرح مشخص محراب است و بهجای آن، دارای نقوش حاشیهای است که معمولاً در دو طرف قالی تکرار میشود. این نوع فرشها بهدلیل سادگی و زیبایی، انتخاب مناسبی برای مساجد بزرگ و حسینیهها هستند که مراسمهای مذهبی مختلفی را برگزار میکنند.
ویژگیهای فرش یکپارچه
فرش مسجد ماشینی یکپارچه نوع دیگری از سجادههای کاشان است که بهسبب بزرگپارچه بودن و اتصال قطعات مختلف به یکدیگر، بهعنوان یک قالی یکدست در تمام فضای مسجد پهن میشود. این نوع فرشها برای زیارتگاهها و امامزادهها مناسب هستند و با توجه به ویژگیهای منحصر بهفرد خود، جلوهای خاص به اماکن مذهبی و مقدس میبخشند. فرشهای یکپارچه معمولاً با استفاده از دستگاههای پیشرفته و بهصورت سفارشی برای مساجد تولید میشوند.
